Japonya’nın Hiroşima kentinde bir atom bombasının patlamasının ardından Temmuz 1945’te Atom Çağı başladığından beri dünyanın nükleer güçle karmaşık bir ilişkisi var.
Onlarca yıldır nükleer silahların, muhtemelen SSCB ile ABD arasındaki topyekun bir atom savaşının ardından insanlığı yok edeceğine inanılıyordu. Ancak, bir şehre yapılan saldırı, dünyadaki insanların tek endişesi değildi.
Giderek daha fazla ülke kendi atom programlarını geliştirdikçe, teknolojinin ilerlemesi için testler kaçınılmaz bir gereklilik haline geldi. Kısacası, ülkeler atom bombası geliştirdikten sonra, onun işe yaradığından emin olmak istediler.
Son 70 yılda, bu gezegende yaklaşık 2.000 nükleer patlama testi yapıldı. Bu testlerin yaklaşık yüzde 75’i yer altında yapıldı.
Onlarca yıldır, 5 milyon ton TNT salabilen yeraltı nükleer testlerinin feci depremlere neden olabileceği ve gezegenimizin temellerini sarsabileceği konusunda artan bir endişe var. Soru: Nükleer silahlar gerçekten titremeye neden olabilir mi?
Yeraltı nükleer testleri
İlk nükleer bombanın geliştirilmesini takip eden yıllarda, nükleer bombaların fiziksel, jeolojik, kısa ve uzun vadeli etkileri üzerine araştırmalar yoğundu.
Daha sonra, yüzey nükleer testlerinden kaynaklanan nükleer serpintilerin çevre ve insan sağlığı üzerinde feci etkileri olduğu anlaşıldı.
Bu nedenle, radyasyonun su altında, uzayda veya yer altında tutulabileceği veya dağılabileceği durumlarda testlerin daha güvenilir olacağı konusunda geniş bir fikir birliği vardır.
Yeraltı nükleer testi, ABD, SSCB, İngiltere, Fransa, Çin ve en son olarak Kuzey Kore dahil olmak üzere birçok nükleer ülke için tercih edilen yöntemdi.
Uluslararası bir anlaşmaya cevaben 1996’da tüm nükleer testler yasaklandı ve bunu ihlal eden tek ülkeler Hindistan ve Pakistan (her ikisi de 1998’de yeraltında) ve Kuzey Kore (2006 ve 2008’de yeraltında) oldu.
Yeraltı nükleer testleri nasıl yapılır?
Yeraltı nükleer test süreci oldukça kolaydır. Genellikle 1-3 metre genişliğinde ve 1 kilometre derinliğinde büyük bir çukur doğrudan zemine açılır.
Nükleer silah bu deliğe indirilir ve ardından radyasyonu emebilen ve atmosfere girmesini önleyebilen çakıl katmanlarıyla doldurulur.
Ayrıca patlamanın patlayıcı gücünü kaydedebilen bir dizi kurşun kaplı duyusal ekipman da alana yerleştirildi.
Hem yakın nüfus hem de çevre için en güvenilir test sistemi olarak kabul edilse de, harika bir sistem değildir.
Yalnızca Amerika Birleşik Devletleri tarafından yapılan 100’den fazla yer altı nükleer test vakasında, radyasyon atmosfere kaçtı.
Yeraltı testleri sarsıntıları tetikliyor mu?
Son yıllarda, dünya çapında titreme sıklığındaki önemli artış nedeniyle tartışmalar ortaya çıktı ve bu, birçok kişinin bu büyük yeraltı patlamalarının tektonik plaka yapısını ve davranışını etkilediğini düşünmesine yol açtı.
Komplo teorisyenleri, bilim adamları, hükümet başkanları ve diğer vatandaşlar bu fikri yıllardır desteklediler ve yaydılar, ancak bu tamamen hatasız değil.
İnsan yapımı nükleer bombalardan esinlenen sarsıntı fikri korkutucu bir olasılık, ancak United States Geological Survey’e göre bu endişe kaynağı olmamalı.
İnsanların anlamadığı şey, Dünya’nın tektonik plakalarının boyutu ve gücüdür. Bu plakaların günlük olarak işleyebileceği kan basıncı ölçüsü çok büyüktür.
Örneğin, 40 kilotonluk bir bomba, gezegenin gelgitlerinin günlük hareketinin neden olduğu tektonik plakalardaki gerilimden 100 kat daha az kuvvet açığa çıkarır.
Esasen, gezegendeki gelgit hareketi günlük olarak sarsıntılara neden olmazsa, o zaman yeraltında birkaç nükleer patlama tektonik plakaları yeniden düzenlemek için yeterli olmayacaktır.
Bu nedenle, nükleer testleri binlerce kilometre ötedeki sarsıntılarla ilişkilendirme girişimleri aldatıcı ve temelsizdir.
1971’de Alaska’daki Aleutian Adaları yakınlarındaki bir yeraltı nükleer testi, Amerika Birleşik Devletleri tarafından patlatılan ve Richter ölçeğine göre yaklaşık 6.9 büyüklüğünde olan 5 megatonluk bir hidrojen bombasını içeriyordu.
Tarihin en büyük yeraltı patlamasıydı ve Aleut Adaları’nın sismik olarak aktif bölgesinde patlatılmasına rağmen, yakındaki tektonik plakalarda daha sonra sismik aktivite olmadı.
İnsanların depremlere etkisi
İnsanlar tarafından gerçekleştirilen nükleer testler depremlere neden olmasa da bazı durumlarda insanlar depremleri tetikleyebilir.
Örneğin, baraj inşa etmek, bir tektonik plakanın belirli bir alanının ölçeğini değiştirebilir.
Örneğin ABD’de Hoover Barajı inşa edildiğinde, o alan sismik olarak hareketsiz olmasına rağmen bölgede yüzlerce küçük sarsıntı tespit edildi.
Bazı araştırmacılar, insan kaynaklı sarsıntıların üçte birinin, özellikle sismik olarak aktif bölgelerde rezervuar ve baraj inşa etme çabalarından kaynaklandığına inanıyor.
Bir dağın merkezinden binlerce ton kömür çıkarmak, tektonik bir plaka üzerindeki gerilim yükünü önemli ölçüde değiştirebilir ve bu da tamamen insan faaliyeti olan küçük sismik sarsıntılara neden olabilir.
